Η απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου προκαλεί πάντα έντονη θλίψη και επώδυνα συναισθήματα. Το πένθος είναι η φυσιολογική απόκριση στην οδυνηρή αυτή εμπειρία. O τρόπος που ένα άτομο βιώνει την απώλεια εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως είναι η προσωπικότητα του ατόμου, το είδος της απώλειας, οι ψυχικοί μηχανισμοί άμυνας που διαθέτει και οι εμπειρίες της ζωής του.
Ο πόνος, οι αναμνήσεις και τα αναπάντητα ερωτήματα μπορεί να εγκλωβίσουν το άτομο και να το δυσκολέψουν να διαχειριστεί με υγιή τρόπο την απώλεια ώστε να μπορέσει να προχωρήσει τη ζωή του μπροστά. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα άτομα χρειάζεται να αναζητήσουν έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Το 1969 η ψυχίατρος Elisabeth Kübler-Ross εισηγήθηκε τα 5 στάδια του πένθους. Τα στάδια αυτά αποτελούν τις υγιείς ψυχικές αντιδράσεις που αναδύονται, καθώς το άτομο προσπαθεί να νοηματοδοτήσει την απώλεια. Το σημαντικότερο μέρος όλης της θεραπευτικής διαδικασίας αποτελεί η βίωση και η αποδοχή όλων των συναισθημάτων που δημιουργεί η απώλεια:
- Άρνηση: «Δε μπορεί να συμβαίνει αυτό σε εμένα». Το πρώτο στάδιο του πένθους, στο οποίο η ζωή δεν έχει κανένα νόημα, βοηθά το άτομο να μειώσει την ένταση της απώλειας και να διαχειριστεί μόνο τόσα γεγονότα, όσα αντέχει. Καθώς αποδέχεται την πραγματικότητα της απώλειας, αρχίζει να μπαίνει στη θεραπευτική διαδικασία και να δυναμώνει ψυχικά.
- Θυμός: «Γιατί συμβαίνει αυτό σε εμένα;». Ο θυμός αποτελεί απαραίτητο στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας. Το άτομο νιώθει εγκαταλελειμμένο και αδύναμο. Ο θυμός του στρέφεται απέναντι στην οικογένεια, τους φίλους, το πρόσωπο που χάθηκε αλλά και στον Θεό. Ο θυμός κρύβει πόνο που οφείλεται στην απώλεια και δείχνει την ένταση της αγάπης.
- Διαπραγμάτευση: «Κάνε να μη συμβεί αυτό και σε αντάλλαγμα εγώ…». Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει επίμονες σκέψεις που κάνει το άτομο για όλα αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν με διαφορετικό τρόπο για να αποφευχθεί η απώλεια. Οι σκέψεις αυτές δημιουργούν τύψεις και ενοχές για αυτά που το άτομο θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά στο παρελθόν και δεν έκανε.
- Κατάθλιψη: «Δεν έχω όρεξη να κάνω τίποτα». Το στάδιο αυτό επέρχεται όταν το άτομο συνειδητοποιήσει το πραγματικό μέγεθος της απώλειας και ότι το αγαπημένο πρόσωπο χάθηκε οριστικό. Το άτομο αποσύρεται από δραστηριότητες που του πρόσφεραν χαρά, είναι λυπημένο, έχει διαταραχές στον ύπνο και την όρεξη και προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης.
- Αποδοχή: «Έχω αποδεχτεί αυτό που συνέβη». Το στάδιο αυτό αφορά στην αποδοχή της νέας πραγματικότητας. Το άτομο μαθαίνει να ζει χωρίς το αντικείμενο της απώλειας και αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να συνεχίσει τη ζωή του. Να φτιάξει καινούριες φιλίες και να επενδύσει σε νέες σχέσεις. Το παρελθόν δε μπορεί να αλλάξει, μπορεί όμως να αλλάξει το μέλλον.
