«Ο καθένας μπορεί εύκολα να θυμώσει. Μα να θυμώσει κανείς τότε που πρέπει, στο βαθμό που είναι σωστό, στον κατάλληλο χρόνο, για ένα δίκαιο ζήτημα, και με το σωστό τρόπο, δεν είναι στο χέρι του καθενός κι ούτε είναι εύκολο πράγμα». – Αριστοτέλης
Τα συναισθήματά μας είναι μια αξιολογική κρίση που εκφέρουμε με βάση αυτό που μας αρέσει (θετικά συναισθήματα) ή δεν μας αρέσει (αρνητικά). Τα θετικά συναισθήματα είναι μια κίνηση προς τους ανθρώπους ενώ τα αρνητικά μια κίνηση μακριά από αυτούς. Επομένως το να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας ισοδυναμεί με το να διαθέτουμε μια πυξίδα για την κατάσταση του εαυτού μας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Ο θυμός είναι ένα δευτερογενές συναίσθημα, δηλαδή προκαλείται από πόνο ή φόβο. Επειδή δεν αντέχουμε να πονέσουμε ή να πληγωθούμε, θυμώνουμε. Στην συστημική ψυχοθεραπεία στοχεύουμε καταρχάς στο να αποκαλύπτουμε την προέλευση του θυμού, άρα να έχουμε μια πιο καθαρή και ειλικρινή εικόνα του τι μας συμβαίνει. Επίσης μαθαίνουμε να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των συναισθημάτων μας. Αντί να λέμε «εσύ με θυμώνεις» βαθμιαία μαθαίνουμε να λέμε «εγώ θυμώνω». Έτσι οδηγούμαστε σε μια αλήθεια που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει και διευκολύνουμε την επικοινωνία.
Το να θυμώνουμε ή να έχουμε άλλα αρνητικά συναισθήματα είναι μία φυσιολογική κατάσταση. Συχνά μάλιστα ο θυμός μπορεί να είναι δημιουργικός (όπως και το άγχος άλλωστε), δίνοντας μας το ερέθισμα να επιστρατεύσουμε δυνάμεις και να ξεπεράσουμε εμπόδια.
Σε πολλές περιπτώσεις όμως ο θυμός αποκτά καταστροφικά χαρακτηριστικά:
- Όταν εκφράζεται εκρηκτικά και το άτομο χάνει τον αυτοέλεγχο. Το άτομο κινδυνεύει να τραυματίσει και να απομακρύνει τους ανθρώπους με τους οποίους συνδέεται
- Όταν εξαιτίας κάποιου γεγονότος παγιώνεται και σχηματίζει κόμπους στην ψυχή μας που απορροφούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Λέμε πχ: «αυτός ο άνθρωπος έχει θυμό με τους γονείς του». Συχνά το άτομο δεν αντιλαμβάνεται τον θυμό του
- Όταν στρέφεται εναντίον του εαυτού. Τότε το άτομο μπορεί να «αρρωστήσει», φερ’ ειπείν να εκδηλώσει κατάθλιψη.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το άτομο χρειάζεται να καταφύγει σε έναν συστημικό ψυχοθεραπευτή, ώστε να βοηθηθεί να ανακαλύψει τις κρυμμένες αιτίες των συναισθημάτων του και να εκπαιδευτεί να διαχειρίζεται τον θυμό του